Tiyatro değil gerçek kurşun hikâyesi
Vakanüvis
İyi Parti Genel Lideri Meral Akşener, isimli bir olaydan siyasi sonuç çıkartmaya çalışırken, şov Meclis’te etrafa kurşun savurmaya kadar vardı. Akşener, partisinin küme toplantısında teatral bir edayla bir avuç mermiyi yere attı, inşaat bekçisinin seken kurşununu iktidara bağladı, hükümeti suçladı vb. Bu müsamere böyle… Tarihte ise yeniden Cumhurbaşkanlığı seçimi sürecinde – bu kere gerçek – bir silah / kurşun kıssası var.
Başgil, büyük bir ilim adamıydı
27 Mayıs darbesini yapan, demokrasiye kana bulayan, üç devlet adamını şehit eden darbeciler, siyasi hayat olağana dönerken işlerin olağan ilerlememesi için birçok kumpas, oyun, hile düzenlemişlerdi. Darbe sonrası üniversitede DP’li hoca avına çıkan darbeciler, Ali Fuat Başgil’i de üniversiteden uzaklaştırmışlar; yetmemiş, bir yazısından ötürü aylarca mahpusta tutmuşlardı.
O Ali Fuat Başgil ki; Kafkas cephesi gazilerindendi; Paris Hukuk Fakültesi, Edebiyat Fakültesi ile Lahey Devletler Hukuku Akademisi’ni bitirmiş, Paris Hukuk Fakültesi’nde “Boğazlar Meselesi” bahisli teziyle hekim olmuş, ayrıyeten Hatay’ın bağımsızlığına giden süreçte devlete hukuk danışmanlığı yapmıştı. Başgil, 27 Mayıs sonrası darbecilerin hoyrat hallerinden ötürü 10 Nisan 1961’de üniversiteden emekliye ayrılmıştı.
Ali Fuat Başgil, yeni anayasanın kabulünün akabinde 15 Ekim 1961’de yapılan genel seçimlerde, Adalet Partisi kontenjanından Samsun Senatörü seçilmişti. Seçim sonuçları, darbecilere tokat üzereydi. CHP zar sıkıntı 173 milletvekili çıkartabilmiş, Demokrat Parti’nin devamı olarak görülen Adalet Partisi, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi, Yeni Türkiye Partisi ise ceman 277 vekile sahip olmuştu.
Darbeciler: “İstediğimiz seçilmezse tekrar darbe yaparız”
Milletvekili seçimlerinde istedikleri sonucu alamayan darbeciler, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde işi daha da sıkı tutmaya karar vermişlerdi. Cuntacılardan Fahri Özdilek’in, “demokrasiden şikâyet ettiği”, yeni bir cuntanın darbecilerin başı Cemal Gürsel’in seçilmemesi halinde bir kere daha darbe yapmayı planladığı konuşuluyordu.
Darbeciler o kadar fütursuz, yüzsüzdü ki, gerekirse idareye yine el koyacaklarını hazırladıkları bir protokolle karara bağlamışlardı. Ulusal Birlik Komitesi kadar tesirli olmaya başlayan “Silahlı Kuvvetler Birliği”, seçimlerin ulusal iradeyi tam olarak yansıtmadığını, bu nedenle en geç 25 Ekim 1961’e kadar idareye el koyabileceklerini söz etmişti.
Bu süreçte siyasi parti başkanları – elbette ki korkutularak – Çankaya Köşkü’nde toplanmış, darbecilerin başı Cemal Gürsel’in Cumhurbaşkanlığı adaylığı imza altına alınmıştı. Fakat Prof. Dr. Ali Fuat Başgil, vatandaşlardan gelen ağır talep üzerine her şeye karşın 23 Ekim 1961’de adaylığını ilan etmişti. Adalet Partili milletvekilleri de halktan gelen bu taleplere kayıtsız kalmamış ve Başgil için imza toplamaya başlamışlardı.
Cumhurbaşkanı adayına silah doğrulttular
Ali Fuat Başgil’in milletten gördüğü teveccüh darbecileri rahatsız etmişti. Bu isimlerden ikisi; Sıktı Ulay ile Fahri Özdilek Başgil’i Başbakanlığa davet ederek bir görüşme ayarlamışlardı. Uygar, yasal, makul, yapan bir görüşme olacağı zannıyla Başbakanlığa giden Ali Fuat Başgil, kısa müddette eli silahlı sergerdelerle karşı karşıya olduğunu anlayacaktı. Kendisini görüşmeye çağıran iki ismin yeni bir cuntadan bahsederek, masaya bir silah koyarak, vefatla tehdit edip, ayrıyeten seçimleri iptal edip Meclis’i kapatacaklarını söylediklerini aktaran Başgil hatıratında, “Sıtkı Ulay, ‘Seçildiğiniz anda Cumhurbaşkanı merasimi için toplarınız atılmayacaktır. Sizi Cumhurbaşkanlığı arabası alıp Köşk’e götürmeyecek, bilakis bir cipe bindirilerek Etlik’e götürüleceksiniz, orada yeriniz hazırlanmıştır. Tahminen de Etlik’te gömülebilirsiniz.’ dedi.” satırlarına yer vermişti.
Ali Fuat Başgil, kendini düşündüğünden değil ancak darbecilerin kendisini münasebet gösterip yeni bir darbeye yeltenebilecekleri tasasıyla “Paşalar! Ben Kafkas Cephesi’nde dört sene savaştım. Savaşın ne olduğunu bilirim. Harp sırasında vefat akla gelmez. Ben şu anda canımı değil, milletimin geleceğini düşünüyorum.” tabirini kullanmıştı. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil, 24 Ekim 1961’de gerçekleştirdiği bu görüşmenin çabucak akabinde hem adaylıktan çekilmiş hem de yemin dahi etmeden Samsun Senatörlüğü’nden istifa ederek İsviçre’ye gidip, buraya yerleşmişti. Ali Fuat Başgil’in çekilmesinin akabinde 26 Ekim 1961 günü ise Cemal Gürsel, tek aday girdiği Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde, asker tarafından kuşatılmış olan TBMM’den 434 oy alarak Cumhurbaşkanı seçilmişti.
