Türkiye son vakitlerde gerçekleştirmiş olduğu savunma sanayi atılımlarıyla birlikte Avrupa’da ve bölgesinde parmakla gösterilir hale geldi.
Hız verilen çeşitli çalışmalarla birlikte Türkiye’nin dışa bağımlılığı büyük ölçüde azaltıldı.
Gökbey’in iki motorunda olgunlaştırma testleri tamamlandı
Türkiye’nin savunma sanayiinde muhtaçlığı olan, ortalarında genel niyet helikopteri ile insansız hava aracının (İHA) da bulunduğu araçların motor üretimini Eskişehir tesislerinde gerçekleştiren TEI’nin Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Akşit, TEI-TS1400 motorunun, Gökbey ile birinci beşerli uçuş öncesi tüm olgunlaşma testlerini tamamladığını söyledi.
Helikopterin birinci beşerli uçuş için hazırlanan birinci 2 motorun ay sonunda teslim edileceğini belirten Akşit şöyle söyledi:
“TUSAŞ’ın bizden istediği bütün testleri tamamladık”
“Geçen sene içinde 1572 beygire kadar motor gücünü çıkardığımızı duyurmuştuk. Doğal ki olgunlaştırma testleri tam gaz devam etti. Geldiğimiz an prestiji ile beşerli uçuş öncesi TUSAŞ’ın bizden istediği bütün testleri tamamladık. TUSAŞ tarafında da bir uçuş emniyet denetleme komitesi var, onun onayını bekliyoruz. Nasip olursa bu ayın sonunda şura toplanıyor ve onay çıkar, diye bekliyoruz. İnşallah önümüzdeki birkaç ay içerisinde Gökbey helikopterimizi kendi motorumuzla, büsbütün yerli ve ulusal olarak gökyüzünde görmeyi umut ediyoruz”
“Devasa yapıda bir altyapımız esasen vardı”
Gökbey genel niyet helikopterine güç verecek olan TEI-TS1400 motorunun yerli ve ulusal imkanlarla olgunlaşma testlerine tabi tutulduğunu belirten Prof. Dr. Akşit şöyle konuştu:
“Projeye başlarken TEI’nin altyapısı olarak kurulduğunda da 100 bin libre itkiye kadar motor test edecek devasa yapıda bir altyapımız zati vardı lakin helikopter motorunda daha sonluydu. Bir tane motor test alanımız (bremze) vardı, buna 5 tane daha ekledik. Bunun yalnızca 1 tanesi ithal. Öteki hepsini kendimiz geliştirip yaptık. Şu anda motor geliştirme ve olgunlaştırma testlerimizi de bu yeni yaptığımız ulusal bremzelerimizde yapıyoruz. Yani aldığımız verinin, datanın her şeyinden eminiz”
Milli muharip uçağı hangardan çıktı
Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) tarafından yürütülen ve Türkiye’nin en değerli teknoloji geliştirme projesi olan Ulusal Muharip Uçak, motor çalıştırarak hangardan çıktı. Ulusal Muharip Uçak’ın Hava Kuvvetleri Komutanlığı envanterinde bulunan ve 2030’lu yıllardan itibaren kademeli devreden çıkartılması düşünülen F-16 uçaklarının yerini alması bekleniyor.
Milli Muharip Uçak’ın yerli ve ulusal bir motorla uçabilmesi için TEI’de bir takım kurulduğunu anlatan TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Akşit, yalnızca mühendis sayısının 300’e kadar çıktığını söyledi. Prototip, imalat mühendisleri, test ve kalite kümesiyle birlikte Ulusal Muharip Uçak’ın motoru için bini geçen önemli bir işçi gücüne sahip olduklarını kaydeden Akşit, şunları söyledi:
“Sanayi Başkanlığımızın bir yıl kadar evvel açtığı ihalenin sonuçları daha açıklanmadı ancak biz TEI olarak bu motorlarda en büyük, en güçlü takımlardan biriyiz. TR Motor firması ile birlikte çalışmalara başladık. Şu anda Ulusal Muharip Uçak’ın motoru için çalışan mühendis sayımız 200-300 ortası bir sayıya ulaştı. Prototip takımımız, imalat mühendislerimiz, test kümemiz, kalite kümemiz da var. Bunların verdikleri takviyesi de düşünürseniz aslında bini geçen önemli bir işçi gücümüz var ve süratlice büyüyor. Şampiyonlar ligine gerçek manada birinci türbinli jet motorumuzu yaparak ve prototipini teslim ederek çıkmıştık. Bunu birinci uçuşla birlikte tescillemiş olacağız. Artık şampiyonlar ligine çıktığımızı Türkiye’nin de TEI vasıtası ile bu güç teknolojiye artık dünyada sahip olan 4-5 ülkeden birisi olduğunu tescillemiş ve dünyaya da göstermiş olacağız.”
“Sonbahar üzere birinci motorumuz bitmiş olacak”
Bu yıl içindeki en büyük gayelerinin, Gökbey helikopterinin kendi motoruyla uçurmak olduğunu tabir eden Akşit, şöyle devam etti:
“Sertifikasyon ile ilgili uzun testlerimiz olacak. Bunlar TUSAŞ’ın bizden uçuş öncesi istediği son testler. Bundan sonra da büsbütün inançlı olduğundan emin olmak için araçla birlikte de uzun bir sertifikasyon süreci var. İkinci büyük amacımız, 2023 yılında TEI-TF6000 motorumuzun birinci prototipini çalıştırmak. Ufak tefek gecikmeler oluyor ancak bu yıl için gayemiz devam ediyor. İnşallah sonbahar üzere birinci motorumuz bitmiş olacak. TEI olarak biz son 10 yılda bilhassa devletimizin gereksinimi olan bu havacılık motorlarında hakikaten düzgün yola kat ettik. Şu anda binlerle söz edilen hoş bir mühendislik takımı kurduk ve kendi gençlerimizi yetiştirdik. Artık kalıcı bir biçimde bu teknolojiyi TEI olarak ülkemize kazandırdığımızı düşünüyorum. Bizim birinci önceliğimiz ulusal muhtaçlıkları karşılamak. Devletimizin bir oldukça muhtaçlığı var yani, helikopter motoru bitince ulusal muharip uçak var. HÜRJET’in motoru ithal, HÜRKUŞ’un motoru ithal, gemilerimizin motoru var. Bunları tedarik edip takabiliyorsak natürel ki bir sorun yok ancak vakit içinde yavaş yavaş yeni geliştirdiğimiz savunma sistemlerinin artık bizim burada geliştireceğimiz ulusal motorlarla uçması, çalışması, yüzmesi en büyük maksadımız.”
Azab, yakın vakitte patlatma testlerine girecek
Diğer bir gelişme de kamikaze insansız hava aracı “Azab”ta gerçekleşti.
Robit Teknoloji, delta kanat yapısına sahip çok gayeli kamikaze Azab’ı geliştirip, uçuş testlerini gerçekleştirdi. Uzun menzil ve yüksek yararlı yük taşıma kapasitesine sahip Azab ile yakın vakitte patlatma testleri yapılması planlanıyor.
“Harp başlığını istediğimiz halde değiştirip entegre edebiliyoruz”
Robit Teknoloji İnsansız Hava Araçları Yöneticisi Selçuk Fırat, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 15 yıllık geçmişe sahip şirketin yüklü olarak bilişim ve bilişim güvenliği alanlarında faaliyet gösterdiğini, son 2 yıldır da savunma endüstrisi alanında tahliller geliştirdiklerini söyledi.
“Azab” ismini verdikleri eserin çok gayeli kamikaze İHA olduğunu tabir eden Fırat, “Harp başlığını istediğimiz biçimde değiştirip entegre edebiliyoruz. Envanterdeki mevcut harp başlıklarını kullanabiliyoruz.” dedi.
“150’lik Azab 7 kilogram yükünde ve 3 kilogram mühimmat taşıyabiliyor”
Azab’ın 2 versiyonu bulunduğunu belirten Fırat, şunları kaydetti:
“Azab’ın, kanat açıklığı 150 ve 200 santimetre olan iki versiyonu var. 200’lük Azab,15 kilograma kadar yararlı yük taşıyabiliyor, 50 kilogramla kalkış sağlıyor. 150’lik Azab ise 7 kilogram tartısında ve 3 kilogram mühimmat taşıyabiliyor. Çok gayeli olması kapsamında isterseniz at unut, isterseniz hür deveran, isterseniz bir operatör yardımıyla 200 kilometre görüş çizgisinden Azab’ı kamerasıyla yönlendirip maksada kendiniz götürebiliyorsunuz. Birebir vakitte verdiğiniz GPS koordinatlarıyla direkt kendisi gayesine ulaşıp imha edebiliyor. Azab’ın kendine has sensörleri var. Ukrayna ve Azerbaycan savaşlarında da gördüğümüz üzere bu tıp kamikaze İHA’lara karşı tedbirler alıyorlar. Bu tedbirlerin önüne geçmek için de birkaç özellik var. Her ne olursa olsun Azab, gayenin üzerine geldiğinde kendini imha edebilecek güçte. Azab T200 modelimizi iki operatörüyle çok rahat formda kurabiliyorsunuz. Birebir vakitte 8, 16’lı podlarda taşınabiliyor. Konseyimi 5 dakika sürüyor. Evvelce isterseniz misyonunu yükleyebiliyorsunuz. İstenirse operatör bilgisayarını açıp kumandasıyla bir arada amacına direkt gönderilebiliyor. Ufak Azab’ı tek operatörle, olağan bir sivil araçla, isterseniz askeri araçla taşıyabilirsiniz. Suramı yeniden 5 dakika. Birinci suramı yaptıktan sonra arka arda 5-10 adet Azab atabiliyorsunuz. Onun testlerini şimdi yapmadık.”
“Üretime hazırız”
Azab’ın geldiği kademeye ait de bilgiler veren Fırat şöyle konuştu:
“Azab uçuyor, amacına dalış gerçekleştiriyor. Bütün uçuş testlerini gerçekleştirdik. Mühimmatlı testlere geçiyoruz. Önümüzdeki aylarda da mühimmatlı testlerini yapacağız. Şu anda tetikleme sistemini test ediyoruz Birebir vakitte amaca geldiğinde otopilotunu uyarıp ‘Ben artık kendimi imha ettireceğim’ demesi kısmındayız. Mühimmat testlerinin yılın ortasında ya da yılın üçüncü çeyreğinde bitmesini bekliyoruz. Üretime hazırız. Gelecek siparişleri karşılayabilecek seviyede olacağız.”
Havanlar, tank topları ve RPG mühimmatı Azab’a entegre edilebilir
Azab’a özel mühimmat üretilebileceği üzere güvenlik güçlerinin elindeki harp başlıklarının da kullanılabileceğine işaret eden Selçuk Fırat, havanlar, tank topları ve RPG mühimmatının çok kolay bir biçimde Azab’a entegre edilebildiğini bildirdi.
Azab’ın bir platform olduğunu ve istenildiği üzere şekillendirilip kullanılabileceğini vurgulayan Fırat, bu hususta rastgele bir sınırlamanın olmadığını, Azab’ın maksada nazaran modül etkili, yangın, kesim etkili mühimmatlarla vazife yapabileceğini kaydetti.
Farklı muhtaçlıklar için 2 farklı çözüm
Azab T150’yi fırlatmak için 3 metrelik elektrikli bir katapult geliştirdiklerini anlatan Fırat, Azab T200’ün ise 6 metrelik bir katapultu bulunduğunu, ayrıyeten çalışmaları süren roketli sistem tamamlandığından kamyondan ya da konteynerden atılabileceğini söyledi.
Azab’ı Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığına sunduklarını ve olumlu geri dönüşler aldıklarını söz eden Fırat şu sözleri kullandı:
“Bu özelliklerde bir İHA’nın uçar hale gelmesi ve ulaştığı yük, ara şimdi Türkiye’de gelinmiş bir nokta değil. Azab, mevcut kamikaze İHA’larla karşılaştırıldığında şu anda sınıfında Türkiye’de tek. Birebir vakitte yurt dışında da çok büyük ilgi görüyoruz. Bu hafta iki ülkeyle temasımız oldu. Hem ihracatımız hem de ordumuz için hoş bir eser olacak.”
“500 kilometre arası var, 200 kilometreye kadar denetim edebiliyorsunuz”
Selçuk Fırat, Azap versiyonlarının gereksinimlere nazaran şekillendirildiğine işaret ederek, kullanım konseptlerine ait şu bilgileri verdi:
“Azab T150’yi operasyonel taşıma maksadıyla geliştirdik. Bir timin elinde en az 3 tane, otomobilin ardına atıp götürüp 100 kilometre uzaklıkta rastgele bir gayesi kamerayla vurabileceği halde yaptık. Azab T200 ise uzun uzaklıkta, ülke hudutlarını muhafazası gayesiyle caydırıcı bir öge olarak yapıldı. 500 kilometre uzaklığı var, 200 kilometreye kadar denetim edebiliyorsunuz. Sonrasında maksadına kadar ilerliyor. Amaca geldiğinizde istediğiniz formda dalışını gerçekleştiriyor. İsterseniz dik, isterseniz açılı dalış yapabiliyor. Amacına ulaştığında ya da vazife sonlandırıldığında kendini imha edebiliyor. Ele geçirilirse patlamadan ki biraz güç, hiçbir kesimini bulamazlar.”
“Radara yakalanma mümkünlüğü çok az”
Azab’ı benzeri eserlerden ayıran en temel farkın yararlı yük taşıma kapasitesi olduğuna işaret eden Fırat, şöyle devam etti:
“Şu anda bu kapasitelerde yararlı yük taşıyan bir kamikaze İHA yok ülkemizde. Bir başka değerli özelliği de kullanıcı tarafından yönlendirilebilir ve çok kolay kurulabilir olması. Ayrıyeten geliştirilebilir bir platform. Azab’ı yalnızca kamikaze İHA olarak da düşünmeyin. Farklı yararlı yükler de entegre ederek kullanılabilir halde. İsterseniz 50 kilogramlık yük de taşıyabilir Azab. Platformu 3,5 metre kanat açıklığına çıkartabiliyoruz, gövdesini istediğimiz biçimde dizayn edebiliriz. Radar kesit alanı ve kompozit gövdesi sayesinde radara yakalanma mümkünlüğü çok az olan bir eser. Testlerimizde genelde 50-100 metre ortasında uçuyor, asgarî irtifası bu düzeylerde. Azab saatte 278 kilometre sürate ulaşabiliyor, çok hızlı gidiyor. Operatör 200 kilometre menzile kadar Azab’ı kumanda edebiliyor. T200 ile 500 kilometre menzile ulaşmak mümkün.”
