Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Amasra İşletme Müdürlüğü bünyesindeki maden ocağında 14 Ekim 2022’de meydana gelen faciada 42 emekçi hayatını kaybetti, 10 emekçi de yaralandı.
Maden kazasının tüm taraflarıyla araştırılarak benzeri kazaların önlenmesine yönelik önlemlerin belirlenmesi hedefiyle TBMM Araştırma Kurulu kuruldu.
Komisyon, araştırmalarını tamamlayarak raporladı.
Kazanın nedenleri
TBMM Araştırma Kurulu’nun hazırladığı raporda, Bartın’ın Amasra ilçesindeki kazanın tüm nedenleri, kazanın oluşumuna tesir edebilecek tüm faktörler ve aksaklıklar anlatıldı.
Ayrıca, kazanın meydana gelme nedenleri; direkt nedenler, dolaylı nedenler ve temel nedenler olarak sınıflandırıldı.
Komisyon raporunda, kazanın yaşandığı 14 Ekim 2022 tarihinde metan ölçüm bedellerinin incelendiği ve burada uygulanan havalandırma projesinin metanın patlama alt limitlerinin altında kalması gerektiğine dikkat çekildi.
‘Patlamaya elverişli ortam oluşturdu’
Raporda, şu sözlere yer verildi:
Metanın patlama alt limitlerinin altında kalması için kâfi olmadığı görülmektedir. +40 kotunda başlayan hava giriş kuyusunun üretim ve hazırlık galerilerine olan arası (yaklaşık 3 bin metre) ve ocak havasının tıpkı anda faaliyet gösteren birbirinden bağımsız ve uzun birçok ocak açıklıklarını dolaşması nedeniyle ocak direncinin artması, ocak hava debisinin yetersizliği, tali fanların lokal olarak ağır kullanılması gerekliliği, kaza anında tali fanlardan birine bağlı fantüpün kelepçe arızasının P3 vardiyasında giderilmemiş olması, suratlarının yasal hudut pahaların altında olması potansiyel metan tabakalaşmasına yol açabilecek ortamların oluşma ihtimalini doğurmuş ve patlamaya elverişli ortam oluşmasında tesirli olmuştur.
Havalandırmadaki yetersizlik…
Kazanın meydana gelmesinde ana havalandırmadaki eksiklikten daha değerli derecede olmak üzere tali havalandırmadaki yetersizlik en kıymetli nedenler ortasında sıralandı.
Metan patlamasının tetiklemesi ile arka arda gerçekleştiği düşünülen kömür tozu patlamasının ve patlama şiddetinin ocağı yatay ve dikey istikamette geniş bir alanda etkilemesinin nedeninin de başarılı bir tozla çaba yapılamaması, su/toz barajlarının yetersiz olması ve gerçek konumlandırılmamış olmasından kaynaklandığı belirtildi.
Raporda kaza nedenlerine ait ayrıyeten şu sözlere yer verildi:
‘Denetim sistemleri de bu facianın yaşanmasında tesirli oldu’
Üretim ve hazırlık sırasında yapılan patlatmalı hafriyat faaliyetlerinin mevzuatta belirtilen kaidelere uymaması ve bunları denetim eden ve denetleyen faal bir kontrol ve denetim sistemi olmaması ortam güvenliğini riske atmıştır. Kaza anında işçi eksikliği nedeni ile merkezi gaz izleme odasında tek operatörün çalışıyor olması, merkezi gaz izleme sisteminin sesli alarm sistemi ile entegre olmaması yer altı irtibat ağının zayıflamasına ve bilgi akışında aksaklıklara neden olmuştur. Yapılan dış kontrollerde kaza ile illiyet bağı olan tespit ve teklifin olmadığı görüldü. Faal kontrol fonksiyonunu yerine getiremeyen kontrol sistemlerinin de bu facianın yaşanmasında tesiri oldu. İş sıhhati ve güvenliği eğitimlerinin ve tatbikatların teorik eğitimleri pratik hayata geçirecek yeterlikte ve nitelikte olmaması kazanın tesirinin yaygınlaşmasında rol oynamıştır.
Komisyon teklifleri
Raporda, bu tıp kazaların bir daha meydana gelmemesi için de teklifler sunuldu.
Öneriler, şöyle sıralandı:
İş kazalarında ihmal ve kusuru bulunanlara uygulanan cezai müeyyideler ve iş teftişlerinde kontrol sırasında tespit edilen iş sıhhati ve güvenliğini tehlikeye atan eksiklikler konusunda ihmal ve sorumluluk sahibi olanlara uygulanan idari yaptırımların caydırıcılığı artırılmalıdır. Ruhsatsız işletildiği tespit edilen ve kapatılan madenleri işleten şahıslara mahpus cezası verilmesi ve bu şahısların ömür uzunluğu madencilik faaliyetlerinden menedilmesine yönelik yasal düzenlemeler yapılmalıdır. Madencilik mevzuatı gözden geçirilmeli, kömür madenciliğine ait tüm faaliyetler için başka bir mevzuat düzenlemesi yapılmalıdır. Madenlerde iş sıhhati ve güvenliği idare sisteminin oluşturulması, iş güvenliği ikliminin uygunlaştırılması ve bunun sürdürülebilir kılınması için madencilik faaliyetlerinin tek bir çatı kuruluş altında toplanmasını sağlayacak, milletlerarası standartlarda, bağımsız bir ulusal maden iş sıhhati ve güvenliği kurumu kurulmalıdır.
‘Havalandırma’
Raporda yer alan teklifler ortasında, ‘havalandırma’ konusuna bilhassa dikkat çekildi.
Gazlı ocaklar için farklı bir havalandırma mevzuatının hazırlanması gerektiği belirtilerek, “Havalandırma projelerinin her ocağın özel koşulları dikkate alınarak hazırlanması, ocak faaliyet değişikliklerine bağlı olarak güncellenmesi ve ilgili kurum/kuruluşlar tarafından onaylanarak uygulamaya geçirilmesi gerekmektedir.” denildi.
“Düzenleme yapılmalı”
Ayrıca maden ocaklarındaki deneyimli işçi gereksinimine vurgu yapılarak, “Görevlendirilecek çalışandan en az birinin 5 yıl ve daha fazla yer altı madenciliğinde deneyimli maden mühendisi olması zarurî olmalıdır. Yer altı madenciliğinde çalışanların çalışma yerlerine ulaşımını sağlayacak mekanik araçların belirlenmesi, belirlenen mekanik araçlarla ilgili imalat standartlarının ve insan taşınmasında alınacak güvenlik tedbirlerinin tespit edilmesi, kurulumdan sonra birinci kullanımda uygunluk onayının ve devamında periyodik denetimlerinin nasıl ve kimler tarafından yapılacağı üzere ayrıntıları kapsayan düzenleme yapılmalıdır.” sözlerine yer verildi.
CHP’li komite üyeleri: Rapor yetersiz ve eksik
Bu ortada kurulun CHP’li üyeleri Bartın Milletvekili Aysu Bankoğlu, Zonguldak milletvekilleri Ünal Demirtaş ve Deniz Yavuzyılmaz, İzmir Milletvekili Kani Beko ve Antalya Milletvekili Aydın Özer, rapora ait TBMM’de basın toplantısı düzenledi.
CHP’li kurul üyeleri, raporda, facianın asıl nedenlerine ait birçok noktaya hiç değinilmediğini ya da birçok mevzunun yalnızca birer cümleyle geçiştirildiğini öne sürerek, raporunun yetersiz ve eksik olduğunu argüman etti.
Zonguldak Milletvekili Ünal Demirtaş, TTK’nın 14 bin norm takımı bulunmasına karşın 7 bin emekçi çalıştığını belirterek, şöyle konuştu:
“Bu vakte kadar kaza yaşanmamasını mucize olarak görüyoruz”
Bu kazanın asıl nedeni personel açıklarıdır. Bu da üretimde iş güvenliğinde çok büyük zafiyetlere yol açmaktadır. Gaz izleme istasyonunda 2 kişi olması gerekirken, 1 kişiyi bırakırsanız bu facialar yaşanmaya devam eder. İtiraz ettiğimiz konu bu. AK Parti’nin yükle hazırladığı raporda kazanın sebebi barutçuya yüklenerek, kurumun öbür yöneticilerini kurtarmaya yönelik bir senaryo yazılmış. Bizim bir kere daha benzeri kazalar yaşanmaması için ders çıkarmamız gerekir. Bu kaza göz nazaran ‘geliyorum’ demiş. 2018 yılında yapılmış olan havalandırma sistemi ihalesi maalesef kaza oluncaya kadar tamamlanamamış. 4 yıl geçmiş üzerinden. Bu vakte kadar kaza yaşanmamasını mucize olarak görüyoruz.
