Askeri maksatlarla geliştirilen, Kahramanmaraş merkezli sarsıntılarda 50’den fazla kişinin enkazdan kurtarılmasını sağlayan “Duvar Ardı Radar”a (DAR) arama-kurtarma takımlarının gözdesi oldu.
Şimdi ise aygıtın doğal afetlerdeki aktifliğini güçlendirecek çalışmalar yapılıyor.
Ürünü geliştiren savunma teknolojileri şirketinin Başkan Teknikeri Yusuf İyi, şirket yerleşkesindeki teknoloji gösterim alanında aygıtın fonksiyonunu anlattı.
Duvarların gerisinden canlı tespiti yapılıyor
Burada inşaatlarda tabana dökülen “tabliye betondan” oluşturulan 2 blok ve bir sıvalı tuğla duvarın gerisindeki canlının tespiti için aygıtı kullanan Güzel, 3 duvarın ardında canlının nefes alıyor olması ve göğüs kafesi hareketi, omuz hareketi, el sallama, parmak oynatma üzere mikro-makro hareketlerinin DAR tarafından tespit edilebildiğini söyledi.
“Bizim yararımız ‘3 metre ileride, bir metre sağda’ üzere pozisyon bilgisi vermek oldu”
Hayırlı, aslında savunma endüstrisi için üretilmesine karşın DAR’ı zelzelede enkaz ortamında kullanmayı denediklerini kaydetti. Aygıtın sağladığı katkıya dikkati çeken İyi, şöyle konuştu:
Enkaz ortamında olağanda 22 metre olan uzaklığımız enkazın durumuna nazaran 10, 7, 5 metre olacak formda düştü. Duvarların kalınlıkları, içerideki eşya yoğunluğu, buzdolabı vesaire üzere eşyalar da bizim çalışmalarımızı etkiledi. Arama-kurtarma çalışmalarında depremzedeye seslenerek, nefes alması kâfi lakin ‘elini-kolunu salla’ biçiminde kendisini uyarıp, hareketlerini fazlalaştırarak yerinin tespitini kolaylaştırmayı sağladık. Bir an evvel takımlar girerek depremzedeyi enkazdan çıkardılar. Bizim yararımız ‘3 metre ileride, bir metre sağda’ üzere pozisyon bilgisi verdiğimiz için hem depremzedeyi enkazı boşaltma sırasında ziyan vermeden çıkarmak mümkün oldu hem de 10-12 saat süren enkaz boşaltma sürecini 1,5-2 saate düşürdük.
Terörle uğraş, rehine kurtarma operasyonlarında da kullanılıyor
DAR’ın ultra geniş bant radar sinyaller vasıtasıyla gözle temas, erişim mümkün olmayan yerlerde, kapalı yerlerde art tarafta bulunan canlının tespit edilmesi hedefiyle geliştirildiğini anlatan Güzel, radarın özel birlikler tarafından meskun mahal operasyonları, terörle çaba, rehine kurtarma operasyonları üzere alanlarda kullanıldığını lisana getirdi.
DAR ile kurtarılan hayatlar
Cihazı geliştirirken sarsıntıda, doğal afetlerde, çığda ve yangında kullanılabileceğini öngördüklerini vurgulayan İyi, zelzele sonrası yürüttükleri faaliyetlere ait şunları söyledi:
Toplamda 50’nin üzerinde vatandaşımızın yeri tespit edildi
Depremin boyutunun çok büyük olmasıyla birlikte grup olarak 8 kişi, 4 aygıtla Hatay bölgesine ulaştık. Zelzelede birinci sefer kullanılan bir eser. Savunma endüstrisi için üretilmiş bir eseri sarsıntı ortamında birinci enkazlarda deneyimleyerek daha önlemli ilerledik. Aygıt kendini de kabul ettirdikten sonra 4 takıma bölünerek daha süratli formda enkazlarda çalışma yaptık. Toplamda 50’nin üzerinde vatandaşımızın yerinin tespitini yaptık.
İlk olarak Hatay’daki enkazda çalıştırıldı
İlk Hatay bölgesi Odabaşı Mahallesi’nde çalışmalara başladık. Burada itfaiye ile birlikte çalışıyorduk. Birinci çalışmamızda art tarafı pres olmuş, ön tarafında açıklık bulunan bir bölgeden ses geldiğini söylüyordu takımlar. Burada 5-5,5 metreden tespit yaptık. Aygıtı birinci sefer kullandığımız için biraz daha içeri götürmek istedik. Enkazın içine girerek yaklaşık 2,5 metreden tespit aldık. Takımların çalışmasıyla 1,5-2 saat sonunda yabancı asıllı bir bayanın canlı olarak çıkmasında vesile olduk. Sonrasında Oduncu Apartmanı bölgesine götürdü bizi gruplar. Burada 4,5 metre aşağıda Reyhan Hanım’ın yerini tespit ettik.
Ses gelen yerlere yöneldik
Bu esnada tam aksi istikametten zayıf zayıf sinyaller alıyorduk. Vatandaşlara soruldu, o dairede bir anne ve bebeğinin yaşadığı bilgisini aldık. Reyhan Hanım’ın âlâ olduğunu teyit ettikten sonra önceliği bebeğe verdik. Takımlar anne ve bebeğine ulaştı, anne vefat etmişti maalesef ancak 7 aylık bebeği enkazdan sağ salim çıkardılar. Sonrasında bodrum kata düşen Reyhan Hanım kurtarıldı. Birinci kata çıkarak tekrar aramalarımıza devam ettik. Yatak odası, ebeveyn banyosu üzere bir yerden karşı daireden olduğunu kestirim ettiğimiz 2,5 metreden sinyaller alıyoruz. Bu sefer takımları o tarafa yönlendirdik. Uğultu biçiminde ses aldık, Arapça mı konuşuyor anlayamadık. Takımlar 2-2,5 saat çalışıp karşı daireden tam 7 kişiyi aldılar. Biz seslendikçe daima bir ağızdan konuştukları için uğultuyu alıyormuşuz. 7 kişiyi kurtarmak bizi çok keyifli etti. Sonrasında 2 metre ileride bir metre sağda, 5 metre ileride 2 metre sağda üzere pozisyon vererek öbür enkazlarda çalışmalara devam ettik.
Zamana karşı yarışta katkı sağladı, yetenekleri artacak
Yusuf Güzel, DAR’ın bilhassa vakte karşı yarışta arama-kurtarma gruplarına yarar sağladığını vurguladı.
Konumla hareket edildiği için çalışmalar sırasında depremzedenin ziyan görmesinin önüne geçilmesinin de kıymetli bir katkı olduğunu lisana getiren Güzel, “Sahada daha fazla DAR olsaydı tahminen daha fazla cana ulaşmak mümkün olacaktı.” dedi.
Depremlerdeki kullanımı sonrasında DAR’a yönelik ilgiye ait sorular üzerine İyi, şöyle konuştu:
Döndükten sonra AFAD, AKUT, GEA üzere arama-kurtarma takımları, çeşitli kentlerimizin itfaiyeleri görüşme talebinde bulundular. Kendileriyle demolarımızı yaptık, aygıtımızın kullanımı konusunda bilgi verdik. Olumlu dönüşler var, görüşmeler de devam ediyor. Önümüzdeki periyotta DAR sayısının artacağını düşünüyoruz. Yerli ve ulusal cihazımızı arama-kurtarma gruplarının elinde görmek bizi memnun edecektir.
Cihaz artık sarsıntı kurtarmaları için geliştirilecek
STM’nin DAR’a yönelik devam eden çalışmalarına ait de değerlendirmede bulunan Güzel, şunları kaydetti:
Terörle uğraş için tasarlayıp ürettiğimiz cihazımızı enkaz ortamında daha aktif nasıl kullanılırız, 3-4 duvarın değil de 5-6 duvarın ardını nasıl görebiliriz arayışı içindeyiz. Zira dik duran, olağan duran bir binada 22 metreye kadar tespit yapabiliyoruz lakin zelzele ortamında enkazın da nasıl yıkıldığına bağlı olarak bu ara düşüyor. 4, 5, 6 kat duvarlar üst üste gelmiş. Biz ortadaki boşlukları kullanarak tespitlerimizi yaptık. Daha da geliştirerek 5 kat, 6 kat, tahminen daha üstü duvarlarda nasıl tespitler yapabiliriz, buna çalışacağız.
