Emtia fiyatları, global manada yaşanan tüm gelişmelerde tepki verdi.
2023 yılının birinci çeyreği geride kaldı.
Bu süreçte emtia piyasası, fiyatlamaların zorlaştığı bir iklim yaşadı.
Ocak-Mart 2023
Global ekonomik aktiviteye ait kaygılar, Ocak-Mart 2023’te emtia piyasasını etkiledi.
Fed’in açıklamaları
ABD Merkez Bankası (Fed) Lideri Jerome Powell, geçen ay ABD Senatosu’nun Bankacılık, Konut ve Kentsel İşler Komitesi’nde yaptığı konuşmada, son ekonomik dataların beklenenden daha güçlü geldiğini, bunun da faiz oranlarının sonuncu düzeyinin varsayım edilenden daha yüksek olabileceğini gösterdiğini söylemişti.
Bankacılık sorunları
Küresel çapta bankacılık kesimine ait düşünceler ve para siyasetlerine yönelik belirsizlikler de eser bazlı ayrışmalara yol açtı.
ABD’de Silikon Vadisi Bankası (SVB) ve Signature Bank’ın iflası, Avrupa’da İsviçre merkezli Credit Suisse bankasının en büyük ortağı Suudi Ulusal Bankası’nın sermaye artırımı yapmayacağını duyurması da piyasalardaki belirsizlikleri tetiklemişti. İsviçre’nin en büyük bankası UBS, rakibi Credit Suisse’i devlet yardımıyla “acil” satın almıştı.
Değerli metallerde altın öne çıktı
Yılın birinci çeyreğinde dalgalı bir seyir izleyen pahalı metallerde altın öne çıktı. Birinci çeyrekte altın yüzde 8 ve gümüş yüzde 0,7 bedel kazanırken, platin yüzde 7,2 ve paladyum yüzde 18,7 bedel kaybetti.
Küresel iktisadın 2023’te yavaşlayacağına dair açıklamalar “güvenli liman” olan altına talebi artırdı. Memleketler arası Para Fonu (IMF) Lideri Kristalina Georgieva, ocak ayında global iktisadın şiddetli bir yıl ile karşı karşıya olduğu konusunda ikazda bulunurken, ABD, AB ve Çin’in tıpkı anda yavaşlaması nedeniyle dünya iktisadının üçte birinin resesyona girmesinin beklendiğini kaydetmişti.
Resesyon telaşlarından en çok etkilenen emtia araçları ortasında yer alan paladyum, 1.353,42 dolarla Haziran 2019’dan itibaren en düşük seviyeyi gördü.
Baz metallerde de sert hareketler öne çıktı
Yılın birinci çeyreğinde baz metallerde de sert hareketlerin hakim olduğu dalga uzunluğu yüksek bir seyir öne çıktı.
Bu devirde tezgah üstü piyasada bakır yüzde 6,8 ve alüminyum yüzde 1,3 paha kazanırken, kurşun yüzde 8,9, nikel yüzde 23,3 ve çinko yüzde 2,7 kıymet kaybetti.
Singapur merkezli Trafigura şirketi, Çin’in talebindeki toparlanmanın aslında düşük olan bakır stoklarını tüketme riski taşıdığından bakır fiyatlarının bu yıl rekor düzeye çıkabileceği öngörüsünde bulunurken, Goldman Sachs analistleri, Çin’in şubat ayında gösterdiği yüksek talebi yinelemesi durumunda dünyanın bu yılın üçüncü çeyreğinde önemli bir bakır krizine girebileceğini açıklamıştı. Goldman Sachs’a nazaran, Çin’in bakır talebi, geçen ay yıllık bazda yüzde 13 arttı.
Şili’de bakır üretiminin şubatta yıllık bazda yüzde 3,7 azalması da arza yönelik telaşlara neden oldu.
Avrupa Kritik Ham Unsur Yasası, bakıra olumlu yansıdı, nikelde düşüşe neden oldu
Avrupa Birliği (AB), Avrupa Kritik Ham Husus Maddesi’nde bakır ve nikeli stratejik metaller olarak belirledi. AB’nin bu kararı bakıra olumlu yansırken, nikelde birinci çeyrekte düşüşler kaydedildi.
ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu araştırması, nikel üretiminin 2022’de arttığını ortaya koyarken, Singapur’da bulunan emtia şirketi Trafigura’ya ait çıkan haberler nedeniyle nikel piyasasında sert dalgalanmalar görüldü.
Uluslararası Nikel Çalışma Kümesi, global nikel pazarında arz fazlası olduğunu ortaya koydu. Bilgiler, global çinko pazarındaki açığın 2022’de arttığını, toplam rafine üretimin oranının da gerilediğini gösterdi.
Enerji fiyatlarının düşmesi alüminyuma olumlu yansıdı
Enerji fiyatlarındaki kıymet kaybı da birinci çeyrekte alüminyuma olan talebi artırdı.
Analistler, “Fransa merkezli alüminyum izabe tesisi Aluminium Dunkerque’nin güç fiyatlarının düşmesiyle üretimini tam kapasiteye çıkardığına” dair haberlerin, alüminyumdaki ekonomik aktiviteye ait olumlu bir gelişme olarak algılandığını söyledi.
Enerji emtialarında sert satışlar görüldü
Yılın birinci çeyreğinde güç emtiaları sert düştü. Kelam konusu periyotta Brent petrol yüzde 5,3 ve New York Ticaret Borsası’nda süreç gören doğalgaz yüzde 50,5 azalış kaydetti.
Dünya ekonomilerindeki resesyon beklentisi, dünyanın en büyük petrol ithalatçısı Çin’de ekonomik ve talebe yönelik toparlanmaya ait karışık sinyaller belirsizliğe yol açarken, ABD’de petrol stoklarının artması Brent petrol üzerinde baskı oluşturdu.
Brent petrol fiyatlarındaki düşüşte, ABD’nin stratejik petrol rezervinden piyasaya petrol satışı yapacağına ait haber akışı tesirli oldu.
Doğalgaz yılın birinci çeyreğinde, 2 doların altına indi
Doğalgaz yılın birinci çeyreğinde, Mayıs 2021’den itibaren birinci kere 2 doların altını gördü.
Doğalgaz fiyatlarındaki düşüşte, doğalgaz tüketimini nispeten düşük tutan hava koşulları, bu nedenle birçok ülkede gaz depolarının tekrar doldurulması ve daha fazla sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithalatı tesirli oldu. Bilhassa maliyet nedeniyle daha az üretim yapan endüstride doğalgazda tasarruf sağlanması fiyatların düşüşünü etkilerken, güç krizinin şimdilik geri planda kalması da fiyatlardaki düşüşü tetikledi.
Tarım emtialarında kakao ve şekerin performansı dikkati çekti
Yılın birinci çeyreğinde tarım emtialarında da dalgalı bir seyir görülmesine rağmen kakao ve şekerin performansı dikkati çekti.
İlk çeyrekte Intercontinental Exchange’de (ICE) 0,22 dolarla Kasım 2016’dan bu yana en yüksek seviyeyi gören şeker yüzde 9,6, 2.963 dolarla Ağustos 2016’dan bu yana en yüksek seviyeyi gören kakao yüzde 12,8 ve kahve yüzde 1,9 artarken, pamuk yüzde 0,7 düşüş kaydetti.
Analistler, Hindistan’da şeker üretiminin azalacağına yönelik öngörülerin fiyatlarda yükselişe neden olduğunu belirterek, ülkede şeker rekoltesinin azalmasıyla global arz sıkıntılarının tetiklenebileceğinden telaş edildiğini söyledi.
Hindistan’ın dünyanın en büyük şeker üreticisi, Brezilya’nın ise dünyanın en büyük şeker ihracatçısı olduğunu hatırlatan analistler, bu nedenle bu iki ülkedeki gelişmelerin fiyatlar üzerinde tesirli olduğunu vurguladı. Fransa’da şeker pancarı üretiminin son 14 yılın en düşük düzeyine gerilemesine dair beklentiler de şekere yönelik arz telaşlarını tetikledi.
Kakao fiyatları
Kakao fiyatları, kimi Batı Afrika kakao mahsullerinin kalitesiyle ilgili kaygılardan dayanak gördü. Ukrayna’daki savaş, Rusya’nın dünya çapındaki potas ve başka gübre ihracatını sınırladığından kakao çiftçileri için gübre ve böcek ilacı eksikliği büyük bir sorun haline geldi. Fildişi Kıyısı’ndaki kimi kakao ihracatçılarının, kakao çekirdekleri kıtlığı nedeniyle kontratlarında temerrüde düşmek üzere olduklarına dair haberler üzerine de kakao fiyatları yükseldi.
Kahve fiyatları
Brezilya’daki hava şartları kahve fiyatlarını etkiledi. Ülkede, kahve yetişen alanlarda toprak nem oranının 7 yılın tepesine çıktığına dair haberlerle kahveye ait üretim tasaları arttı ve kahve fiyatlarında yükseliş kaydedildi. Analistler, Brezilya’da seçim sonrası kahve tedarik zincirine yönelik artan telaşların de yükseldiğini söyledi. Bu ortada, güç, personellik, ambalaj ve paketleme maliyetleri de kahve fiyatlarının yükselmesini tetikledi.
Pamuk bedel kaybetti
Küresel resesyon telaşlarıyla bir arada talep kaygılarında yaşanan artış sonucu pamuk fiyatları geriledi. ABD’de pamuk ihracatının gerilemesi de pamuğun bedel kaybetmesine neden oldu.
Buğday fiyatları düştü
Yılın birinci çeyreğinde Chicago Ticaret Borsası’nda süreç gören buğday yüzde 12,6, mısır yüzde 2,7, soya fasulyesi yüzde 1,2 ve pirinç yüzde 6,5 kıymet kaybetti.
Tahıl Koridoru Muahedesi’nin yenilenmesinin fiyatlara tesiri
Buğday, 6,54 dolarla Temmuz 2021’den bu yana en düşük seviyeyi gördü. Dünya buğday üretim iddialarındaki artış, buğday fiyatlarını aşağı istikametli etkilerken, Tahıl Koridoru Mutabakatı’nın yenilenmesi de buğday fiyatlarının düşmesinde değerli bir faktör olarak ortaya çıktı.
Yılın birinci çeyreğinde petrol fiyatlarındaki gerileme de mısır fiyatlarını baskıladı.
