New York Times’ın yayınladığı dokümanda, Çin idaresinin, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki güvenlik ünitelerine, nasıl hareket etmeleri gerektiğine dair verdiği ayrıntılı talimatlar dikkati çekti.
“İSLAM’IN YAYILMASINI ÖNLEYİN”
Belgenin en az 200 sayfasında Çin Devlet Lideri Şi Cinping ve öbür Çinli yetkililerin, bölgedeki Uygur nüfusunun denetimi ve aralıksız kontrol yapılmasına ait talimatları yer alırken, İslam’ın yayılmasını önlemek ismine tedbir alınması ikazında bulunuluyor.
“ASLA MERHAMET GÖSTERMEYİN”
Şi, dokümanda, 11 Eylül saldırısı sonrası ABD’nin “terörle savaş” siyasetini örnek alarak, bölgede yaşananları “terörizmle mücadele” olarak tanımlarken, güvenlik ünitelerine “asla merhamet gösterilmemesi” talimatı veriyor. Evrakta başka yetkililerin de toplama kamplarını ve keyfi tutuklamaları yasallaştıran yorumları yer alıyor.
“AİLELER, ‘RADİKALLİK VİRÜSÜ’NE KARŞI TEDAVİDE”
Belgede, yurt dışında eğitim alıp dönen Uygur gençlerinin yakından takip edilmesi ve ailelerinin nerede olduğuna ait sorularına, “Çin devleti tarafından açılan eğitim okullarına götürüldükleri” cevabının verilmesi isteniyor.
Gençlere, “Ailelerinin hatalı olmadığı ama radikallik virüsüne karşı tedavi edildikleri ve eğitim aldıklarının” söylenmesi talimatının yer aldığı evrakta, tıpkı aileler için “icaplarına bakılacak ve cezalandırılacak” tabiri yer alıyor.
“KOMÜNİST PARTİ’YE BAĞLI YENİ JENERASYON”
“Uygur Türklerinden Çin ve Komünist Parti’ye bağlı yeni bir kuşak oluşturma” siyaseti kapsamında, Sincan’daki gençlerin ülkenin öbür bölgelerindeki üniversitelere gönderildikleri lakin bu öğrencilerin Sincan’da yaşananları daha etkin bir biçimde savunmaya başladığı tespiti paylaşılıyor.
Belgede, “Üniversite vaktinde toplumsal medyada belli bir etrafa ulaşan bu öğrencilere, WeChat, Weibo ve başka toplumsal medya platformlarında yaydığı yanlış bilgilerin tesiri geniş ve müdahale edilemez oluyor.” sözü kullanılıyor.
Bu duruma karşı önlem alınmasının ehemmiyetine işaret edilerek, Sincan’daki güvenlik yetkililerinden sivil kıyafetlerle bu öğrencilere yaklaşmaları ve kuralların kıymetini hatırlatmaları isteniyor.
“SURİYE VE DEAŞ’TAN BAHSEDİN”
Belgede, ailesinin nerede olduğunu sormaya devam eden gençlere, Suriye’nin durumu ve DEAŞ’in verdiği ziyanlardan bahsedilmesi, aile üyelerinin durumlarının güzel olduğunun ve bu bahiste Çin hükümetine teşekkür etmeleri gerektiğinin söylenmesi talimatı veriliyor.
Bu gençlere, ailelerinin tutuldukları eğitim kamplarında puanlama sistemi olduğunun ve davranışlarının ailelerinin puanını düşürerek kamplarda daha fazla kalmaları ihtimalini artırdığının söz edilmesi isteniyor.
Belgede, “Bu öğrencilere, devlet kurallarına uymaları, yanlış bilgi yaymamaları ve dedikodulara inanmamaları gerektiğini belirtin. Bu biçimde, ailelerine ekstra puan kazandırabileceklerini ve böylece belli standartların sağlanması durumunda aile fertlerine ulaşabileceklerini söyleyin. Ailelerinin yokluğu nedeniyle ortaya çıkan finansal sıkıntıları Çin devletinin karşılayacağını ve içinde bulundukları zorlukları aşmalarında yardımcı olacaklarını vurgulayın.” ifadeleri kullanılıyor.
ÇİN’DE BİR İNSAN HAKLARI ÖRGÜTÜ SIZDIRDI
Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde uygulanan baskı siyasetlerini legalleştiren daha birçok talimatın yer aldığı dokümanın, Çin’de faaliyet gösteren bir insan hakları örgütü tarafından ele geçirildiği ve New York Times’a verildiği belirtildi.
ÇİN’İN UYGUR TÜRKLERİNE KARŞI POLİTİKASI
Çin’de son yıllarda Uygur Türklerinin yaşadığı Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde eğitim merkezi ismi altında faaliyet gösteren kamplar ile Uygurların kimlik ve kültürlerine yönelik ihlaller memleketler arası kamuoyu tarafından eleştiriliyor.
22 ÜLKEDEN BM’DE İKAZ MEKTUBU
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Kuruluna üye 22 ülke, temmuz ayında Çin’in, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Uygur Türkleri ve öteki azınlıklara yönelik muamelesine tenkit ve kitlesel gözaltıların durdurulması davetine yer verilen bir mektubu imzalamıştı.
“ÖNLEYİCİ POLİSİYE TEDBİR”
İnsan Hakları İzleme Örgütünün raporunda, son 2 yılda Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde çok sayıda kişinin “önleyici polisiye tedbir” ismi altında hatasız yere alıkonulduğu ve siyasi bakımdan tehlikeli olarak bedellendirilen bireylerin rastgele bir yargı kararı olmaksızın toplama kamplarına gönderildiği belirtilmişti.
Sincan özerk bölgesinin başşehri Kaşgar’da bir cadde.
BM ve öteki memleketler arası örgütler, kampların incelemeye açılması davetlerini yinelerken, Çin şu ana kadar kendi belirlediği birkaç kampın az sayıda yabancı diplomat ve basın mensubu tarafından kısmen görülmesine müsaade verdi. Çin makamları, BM yetkililerinin direkt bilgi almak gayesiyle bölgede serbestçe inceleme yapma talebini geri çeviriyor.
