Stockholm Memleketler arası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI), milletlerarası silah transferlerine ilişkin bir rapor yayınlandı.
Suudi Arabistan, Katar ve Mısır başta olmak üzere 9 Arap ülkesi, 2018-2022 yıllarında dünyada en çok silah ithal eden 40 ülke ortasında yer aldı.
Hatta bu üç ülke en çok silah ithal eden ülkeler sıralamasında birinci 10’a girdi.
Silah ihracatında ABD zirvede
Tablonun başka tarafında, ihracat kısmında ise doruğa ABD oturdu.
Küresel silah ihracatının yüzde 40’ını ABD, yüzde 16’sını Rusya, yüzde 11’ini Fransa, yüzde 5,2’sini Çin ve yüzde 4,2’sini Almanya gerçekleştirdi.
BAE ve Ürdün en çok silah ihraç eden 25 ülke arasında
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Ürdün de en çok silah ihraç eden 25 ülke ortasında yer aldı.
En çok silah ithal eden Arap ülkeleri
Orta Doğu’da en çok silah muahedesini Körfez ülkelerinin yapması dikkati çekiyor.
Bölgeye 260 savaş uçağı ihracatı yapılırken, bunlardan 180’i Körfez ülkeleri tarafından talep edildi.
Suudi Arabistan Hindistan’dan sonra 2’nci sırada
Suudi Arabistan, 2018-2022 devrinde global silah ithalatının yüzde 11’ini gerçekleştiren Hindistan’dan sonra yüzde 9,6 ile dünyada en çok silah ithal eden ikinci ülke oldu.
Öte yandan, Riyad idaresinin silah ithalatında, global ithalatın yüzde 10’unu oluşturduğu 2013-2017 devrine kıyasla düşüş gözlendi.
Suudi Arabistan’a silah ihraç eden ülkelerin başında ABD geliyor. Suudi Arabistan’ın satın aldığı silahların yüzde 78’sini ABD tedarik ediyor.
ABD’yi yüzde 6,4 ile Fransa ve yüzde 4,9 ile İspanya takip ediyor.
Katar 3’üncü sırada
Katar’ın silah ithalatı evvelki periyoda nazaran önemli artış gösterdi.
2013-2017 devrinde en çok silah ithal eden 17. ülke pozisyonunda bulunan Katar, 2018-2022’de yüzde 300’den fazla artışla 3. sıraya yükseldi.
Küresel silah ithalatında Katar’ın hissesi, 2013-2017 periyodunda yüzde 1,5’ten, 2018-2022 devrinde yüzde 6,4’e çıktı.
Katar’a silah satan ülkelerin başında yüzde 42 ile ABD gelirken, onu yüzde 29 ile Fransa ve yüzde 14 ile İtalya takip ediyor.
Katar’ın silah tedarikindeki yükselişin Körfez krizi ile örtüşmesi dikkati çekti.
Suudi Arabistan, BAE, Bahreyn ve Mısır, 5 Haziran 2017’de “terör kümelerini desteklediği” teziyle Katar ile tüm diplomatik alakalarını kesmiş ve bu ülkeye ekonomik ambargo uygulamaya başlamıştı.
Körfez krizi, 5 Ocak 2021’de Suudi Arabistan’ın El-Ula kentinde gerçekleştirilen 41. Körfez İşbirliği Kurulu Tepesi’nde imzalanan Ula Bildirisi ile tahlile kavuşmuştu.
Mısır 6’ncı sırada
Küresel silah ithalatındaki hissesi 2018-2022 yıllarında hafif bir gerilemeyle yüzde 4,5 olarak kayda geçen Mısır, dünyada en çok silah ithal eden ülkeler ortasında 3’üncü sıradan 6’ncı sıraya geriledi.
Mısır, Washington’dan yıllık yaklaşık 1,3 milyar dolar askeri yardım almasına karşın ABD, Mısır’a en çok silah ihraç eden 3 ülke ortasında yer almıyor.
Mısır’a silah tedarik eden ülkelerin başında yüzde 34 ile Rusya gelirken, onu yaklaşık yüzde 19’ar hisseyle İtalya ve Fransa takip ediyor.
BAE
Silah ithalatını düşüren BAE, 2013-2017 devrinde dünyanın en çok silah ithal eden 5. ülkesi pozisyonundayken, 2018-2022’de 11. sırada yer aldı.
BAE’nin 2013-2017’de global pazarda yüzde 4,1 olan silah ithalat hissesi, yaklaşık yüzde 40’lık düşüşle yüzde 2,7’ye geriledi.
Ülkenin kimi silahları kendisinin üretmesinin, hatta ihraç etmesinin, son devirde silah ithalatındaki düşüşün sebeplerinden biri olduğu düşünülüyor.
BAE birebir vakitte silah ihraç eden ülkelerden
Küresel silah ihracatının yüzde 0,4’ünü oluşturan BAE, en çok silah ihraç eden ülkeler ortasında 18. sırada yer alıyor.
Mısır, Ürdün ve Cezayir, BAE’nin silah tedarik ettiği ülkelerin başında geliyor.
BAE’nin silah ithalatında ise yüzde 66’lık oranla ABD listenin başında yer alırken, onu yüzde 7,4 ile Türkiye ve yüzde 5,4 ile Rusya takip ediyor.
Silah tedarikinin birçoklarını Batı’dan yapan BAE’nin son yıllarda Türkiye, Rusya ve Çin pazarına yöneldiği biliniyor.
Kuveyt silah ithalatında “sıçrayışa” geçti
Kuveyt’in 2013-2017 yıllarında global silah ithalatındaki hissesi 0,9 iken 2018-2022 yıllarında yüzde 2,4’e yükseldi. Ülke, global seviyede en çok silah ithalatı yapan 11 ülkeyi geride bırakarak, listede 23’üncü sıradan 12’nci sıraya yükseldi.
Kuveyt’in silah ithalatında ABD yüzde 78’le başat rol oynarken, onu yüzde 10’la İtalya, yüzde 9’la Fransa takip ediyor.
Cezayir’in silah alımlarında büyük düşüş
Cezayir’in silah alımları ise kelam konusu yıllarda yüzde 58 üzere büyük bir düşüşe şahit oldu.
İki devir ortasında Cezayir’in global silah ithalatındaki hissesi yüzde 4,1’den yüzde 1,8’e geriledi. Cezayir böylelikle en çok silah ithal eden ülkeler sıralamasında 12’den 18’inci basamağa düştü.
Bununla birlikte Cezayir, çalışmada Orta Doğu ülkeleri ortasında sınıflandırılan Mısır sayılmazsa Afrika ülkeleri ortasında en çok silah ithal eden ülke olarak birinci sırada yer alıyor.
Cezayir’in silah alımlarındaki düşüşün ABD’nin Cezayir’e Rusya’dan silah ithalatını durdurması istikametinde baskı yapmasından kaynaklanmış olabileceği düşünülüyor. Bu ortada Cezayir’in savunma bütçesi yükselerek yıllık 10 milyar dolara ulaşırken 2023 bütçesi nerdeyse ikiye katlandı.
Cezayir’in zırhlı araçlar, çeşitli mekanik araçlar ve hafif silahlar başta olmak üzere Almanya ve BAE ile ortaklaşa mahallî üretime kayması da askeri ithalatlarını azaltarak, askeri ekipman ihracatına hazırlanmasına imkan tanıdı.
Cezayir’in bilhassa savaş uçakları ve askeri helikopterlerden yaptığı silah ithalatının yüzde 73’ünü Rusya, yüzde 10’unu ise Almanya karşılıyor. Çin’in ülkeye askeri ihracatı artarken, Fransa’nın, iki ülke ortasındaki istikrarsız alakalara karşın yüzde 5,2 ile üçüncü sırada yer alması dikkati çekiyor.
Fas
Fas’ın birebir devirlerde silah ithalatındaki global hissesi yüzde 1,1’den yüzde 0,8’e indi ve listede 21’inci sıradan 29’uncu sıraya geriledi.
Afrika kıtasında Cezayir’den sonra ikinci en büyük silah ithalatçısı pozisyonunda olan Fas’ın ithalatının azalması Afrika’nın silah ithalat pazarındaki hissesini da düşürdü.
Fas’ın satın aldığı silahların yüzde 76’sını, yani dörtte üçünden fazlasını ABD tedarik ediyor. Fransa ise yüzde 15’le ikinci sırada yer alıyor.
Öte yandan Fas’ın, silah mutabakatlarından yüzde 6,8 hisse alan Çin’in temsil ettiği Doğu Bloku’na yaklaşması da dikkati çekiyor.
Ürdün en çok silah ihraç eden 2’nci Arap ülkesi
Ürdün Krallığı, en çok silah ithal eden ülkeler ortasında 39’uncu sırada iken, en çok silah ihraç eden 25 ülke sıralamasında 2’nci Arap ülkesi olarak yer alıyor.
Ürdün’ün silah ihracatındaki global hissesi yüzde 0,2 olarak gerçekleşti. Ürdün silah ihracatını yüzde 61’le ABD’ye, yüzde 26’yla Mısır’a, yüzde 7 ile Ermenistan’a yapıyor.
Ülkenin global silah ithalatındaki hissesi ise yüzde 0,8’den yüzde 0,5’e düştü. Ürdün’e silah tedarik eden ülkelerin başında yüzde 40 ile ABD gelirken onu yüzde 20 ile BAE, yüzde 17 ile Rusya izliyor.
Bahreyn en çok silah ithal eden 40’ıncı ülke
Bahreyn ise Stockholm Memleketler arası Barış Araştırmaları Enstitüsünün raporladığı en çok silah ithal eden 40 ülke ortasında sonuncu sırada.
Ancak mevcut periyotlar ortasında yüzde 380’le “oransal olarak silah ithalatı en çok artan Arap ülkesi” pozisyonunda. Ülkenin 2013-2017 yıllarında yüzde 0,1 olan ithalat hissesi, 2018-2022 yıllarında 0,5’e yükseldi.
Raporun genelindeyse Bahreyn’in önünde silah ithalatında en çok büyüyen yüzde 8631 ile Ukrayna, yüzde 2700 ile NATO, yüzde 743 ile Sırbistan bulunuyor.
Bahreyn’in satın aldığı silahların yüzde 83’ünü ABD tedarik ediyor. İngiltere yüzde 7 ile ikinci, İtalya yüzde 4,1’le üçüncü sırada yer alıyor.
