ABD’nin, 2 Mayıs’tan itibaren İran petrolü için 8 ülkeye tanıdığı muafiyetleri kaldırması ve Tahran idaresinin de nükleer mutabakattaki taahhütlerini kısmen askıya alması nedeniyle Basra Körfezi’nde yaşanan hareketlilik, İran sokağını huzursuz bir bekleyişin içine itti.
İRAN HALKI SAVAŞA İNANMIYOR
ABD’nin geçen yıl 8 Mayıs’ta nükleer muahededen çekilmesi nedeniyle ekonomik açıdan güç günler geçiren İran halkı, bölgede bir savaş yaşanacağına inanmadığını fakat hükümetin, Washington idaresiyle bir halde masaya oturması gerektiğini belirtiyor.
SOKAĞIN FİKRİ
Tahran-Washington ortasındaki köprülerin atılmasına neden olan 4 Kasım 1979’daki ihtilal yanlıları tarafından işgal edilen ve günümüzde İhtilal Muhafızları Ordusu tarafından kullanılan sembolik ehemmiyete sahip ABD Tahran Büyükelçilik binasının önünde yaşanan gerginlikler ve tahlil yoluyla ilgili, İran’da sokağın nabzını tutuldu.
“TRUMP, BAŞKANLIĞINI KABADAYILIKLA ELDE ETTİ”
İran Ekonomistler Birliği üyesi ve akademisyen İstek Alizade, ABD Lideri Donald Trump’ın İran’ın nükleer mutabakattan istifade etmesine müsaade vermediği ve öteki ülkelerin de İran ile iş yapmasını engellediği görüşünü lisana getirdi. Alizade, “Trump, memleketler arası topluluğun bir üyesidir. Servetini ve başkanlığını kabadayılıkla elde etmiş olsa da dünya siyasetinde geçerli olmuyor. O nedenle Trump da siyasetini gözden geçirmelidir, yoksa gelecek seçimde kaybedecektir.” diye konuştu.
“DEVLETİN YANINDA YER ALMALIYIZ”
Yaşanan gerginlikler nedeniyle meydana gelen ekonomik krizin insanları sıkıntı durumda bıraktığını ve alım gücünü zayıflattığını belirten Alizade, “Hükümet, dolarları ve imkanları etrafımızda değil halkımıza harcamalıdır. Hükümet, ekonomik durumun karmaşık hale geldiği bu süreçte halka yardımcı olmalıdır. İnsanlarımız devletin yanında yer almalı lakin bunun için onların da gözetilmesi gerekiyor.” ifadelerini kullandı.
“İRAN’DAN SONUÇ ALAMAZ”
Trump’tan sonra Demokratların başa geleceği ve ABD’nin tekrar İran ile nükleer muahedeye döneceği öngörüsünde bulunan Alizade, “Kabadayılar üzere hareket eden Trump dışındaki tüm ABD siyasetçileri, dünyada istikrarlı bir siyaset yürütülmesi gerektiğini savunuyor. Onlar dünyanın yönetilebilmesi için istikrar ögesinin olması gerektiğini söylüyor. Trump geri adım atmalı ve ABD’nin dünya ile ekonomik ve öteki bağlarını daha prensipli bir temele oturtmalıdır.” tabirlerini kullandı.
Alizade, savaş çıkmasını beklemediğini belirtirken, Trump’ın İran’a saldırması halinde de sonuç alamayacağını savundu.
“İRAN’DA SİSTEMİ YÖNETENLER ZAYIF”
Aynı halde, ABD ile İran ortasında savaş çıkmayacağını düşünen eğitimci Hüseyin Mir Muini de müzakere yolunun terk edilmemesi ve ülkenin çıkmaza sürüklenmemesi gerektiğini lisana getirdi. Kanunların uygulanmamasıyla ilgili ülke yöneticilerini eleştiren Muini, “İran’da sistemi yönetenler zayıf. İşin ehli güçlü yöneticiler işin başında olmalıdır. Ayrıyeten ülkede hukuk hakim olmalı ve kanunlar uygulanmalıdır. Bizim çok âlâ kanunlarımız var lakin uygulanmıyor. Zararın neresinden dönülürse kârdır.” değerlendirmesinde bulundu.
“SAVAŞ ÇIKACAĞINA İNANMIYORUM”
Ev hanımı Fatma Rizayi de öncelikle halkın durumunun ele alınması ve savaş ya da ona benzeri yollara başvurulmaması gerektiğini tabir etti. Rizayi, “Biz öngörülü bir ülkeyiz, savaş çıkacağına inanmıyorum. Halkımız yaşadığı o kadar olaydan sonra birçok şeye alıştı. İnşallah savaş olmayacak. Elimizden geldiği kadar en âlâ tahlil yolunu denememiz ve savaşa yol açacak usullerden kaçınmamız gerekiyor. Dünyada hiç kimse savaş taraftarı değildir.” diye konuştu.
“IRAK İLE 8 YIL SAVAŞTIK VE ÇOK ZİYAN GÖRDÜK”
Sinemacı Seyid Ali Muhammedi, Cumhurbaşkanı Hasan Manevî ve Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in vaziyetin bu noktaya gelmemesi için çok çabaladığını, eski ABD Lideri Barack Obama ile mutabakat imzalandığını lakin Trump’ın her şeyi bozduğunu söyledi. Tüm bölgeyi birbirine katacak bir savaşın ABD tarafından da istenmediğini kaydeden Muhammedi, “Hiçbirimiz savaşı sevmiyoruz ve inşallah bu türlü bir şey olmayacak. Biz Irak ile 8 yıl savaştık ve çok ziyan gördük. Oturup konuşmalıyız ve savaşı engellemeliyiz, zira İran halkı savaşlardan yoruldu.” dedi.
“EKONOMİ BERBAT DURUMDA”
Muhammedi, ülkedeki ekonomik duruma ait “Ekonomik durum çok makûs durumda, insanlarımız daha evvel 1 tümene aldığı şeyi 20 tümene alamıyor. Birçok vakit yiyecek yemekleri olmuyor ve aç yatıyorlar. Halkımızın geçim kaideleri çok ağırlaştı.” değerlendirmesinde bulundu.
“MÜZAKERE OLMALI”
Ülke içinden Zarif’in önünün kesildiğini savunan Muhammedi, “ABD birtakım ödünler vermeli ve müzakere olmalı. Müzakere etmenin sakıncası yok. İki ülke ortasında diplomatik kanallar kurulmalı. Tahlil, adil bir müzakere yürütülmesi ve yaptırımların kaldırılmasıdır. Bu biçimde ekonomik durum da yavaş yavaş düzelir ve halkımız rahata kavuşur.” değerlendirmesinde bulundu.
“ABD VE BAŞINDAKİ YÖNETİCİLER SAĞLAM DEĞİL”
Din adamı Murtaza Receppur ise nükleer mutabakatın uygun bir şey olduğunu, lakin İran halkının buradan elde ettiği kazanımların yaptırımlarla karşılaştığını belirtti. Nükleer mutabakat ile İran vatandaşlarının sofrasının zenginleşmesinin beklendiğine dikkati çeken Receppur, “2018’in başında 3,5 tümen olan doların ulaştığı seviyeyi hepimiz görüyoruz. Hiçbirimiz müzakerenin aslına karşı değiliz fakat ABD ve başındaki yöneticileri emniyetli değil. ABD’nin Orta Doğu’da ürettiği gerginlik İran’ı korkutmaz, buna karşı hazırlığımız var. Fakat İran bu gerginliğin savaşa dönüşmesine müsaade vermeyecektir.” dedi.
